نکات کلیدی: بار تمرینی برای دوندگان
- امتیاز استرس تمرینی (TSS) میزان سختی هر دو را بر بدن شما کمی میکند—ترکیب شدت و مدت زمان در یک عدد قابل اجرا
- CTL (بار تمرینی مزمن) سطح آمادگی جسمانی شما را که طی ۴۲ روز تمرین مداوم ایجاد شده اندازهگیری میکند—ظرفیت هوازی بلندمدت شما
- ATL (بار تمرینی حاد) خستگی اخیر در ۷ روز گذشته را ردیابی میکند—استرس تمرینی کوتاهمدت و نیازهای بهبودی شما
- TSB (تعادل استرس تمرینی) فرم شما را نشان میدهد: آمادگی منهای خستگی برابر است با آمادگی برای مسابقه یا نیاز به بهبودی
- دورهبندی پیشرفت بار تمرینی را در چرخههای تمرینی برای رسیدن به اوج در مسابقات هدف و پیشگیری از تمرین بیش از حد ساختار میدهد
- درک بار تمرینی دویدن از علت شماره یک آسیبهای دوندگان جلوگیری میکند: انجام کار بیش از حد و خیلی سریع
چرا برخی دوندگان به سرعت آمادگی جسمانی میسازند در حالی که دیگران در یک سطح میمانند یا آسیب میبینند؟ پاسخ در مدیریت بار تمرینی نهفته است. این راهنمای جامع نشان میدهد که چگونه امتیاز استرس تمرینی (TSS)، بار تمرینی مزمن (CTL)، بار تمرینی حاد (ATL) و تعادل استرس تمرینی (TSB) تمرین ذهنی را به بهینهسازی عملکرد مبتنی بر داده تبدیل میکنند.
چه برای اولین ماراتن خود تمرین کنید، دنبال واجد شرایط بودن برای بوستون باشید یا برای رویدادهای فوقالعاده طولانی آماده شوید، تسلط بر بار تمرینی و دورهبندی تفاوت بین رسیدن به اوج آمادگی و فرسودگی قبل از روز مسابقه است. این راهنما کاملترین منبع را درباره مدیریت استرس تمرینی به طور خاص برای دوندگان فراهم میکند—نه دوچرخهسواران یا سهگانهکاران، بلکه دوندگانی که با چالشهای منحصر به فردی از استرس ضربه، خستگی عصبی-عضلانی و نیازهای اسکلتی-عضلانی روبرو هستند.
شما یاد خواهید گرفت که چگونه TSS را برای هر دو محاسبه کنید، CTL را به طور ایمن بسازید، سیگنالهای TSB را تفسیر کنید، بلوکهای تمرینی دورهبندی شده را ساختار دهید، کاهش تمرین کامل را اجرا کنید و از Run Analytics برای خودکارسازی کل فرآیند استفاده کنید در حالی که دادههای خود را خصوصی نگه میدارید. در پایان، شما دانش لازم برای مدیریت بار تمرینی مانند مربیان نخبه را خواهید داشت—با دقت، هدف و نتایج اثبات شده.
درک بار تمرینی در دویدن
بار تمرینی استرس تجمعی تحمیل شده بر بدن شما توسط تمرین را کمی میکند. برخلاف صرفاً شمارش مایلها یا ساعتها، بار تمرینی هم حجم (مدت زمان تمرین) و هم شدت (سختی تمرین) را در نظر میگیرد و این ابعاد را در معیارهایی ترکیب میکند که سازگاری، خستگی و خطر آسیب را پیشبینی میکنند.
تعریف بار تمرینی
هر دو دو اثر همزمان ایجاد میکند: محرک آمادگی و تجمع خستگی. معیارهای بار تمرینی این دوگانگی را کمی میکنند. یک دو آسان ۶۰ دقیقهای بار تمرینی متوسط تولید میکند—محرک کافی برای حفظ آمادگی بدون خستگی بیش از حد. یک دو طولانی ۹۰ دقیقهای با اینتروالهای آستانه بار تمرینی بالایی ایجاد میکند—محرک آمادگی قابل توجه اما خستگی قابل ملاحظه که نیاز به بهبودی دارد.
چالش تمرین موثر در اعمال بار کافی برای ایجاد سازگاری بدون تجمع خستگی به حدی که عملکرد کاهش یابد یا آسیب رخ دهد نهفته است. بار خیلی کم بدون بهبودی تولید میکند. بار خیلی زیاد به سندرم تمرین بیش از حد منجر میشود. بار تمرینی بهینه در محدوده باریکی قرار دارد که سازگاری را به حداکثر میرساند در حالی که خستگی را مدیریت میکند—و این محدوده برای هر دونده بر اساس تاریخچه تمرین، ژنتیک، ظرفیت بهبودی و استرس زندگی متفاوت است.
چرا بار تمرینی اهمیت دارد
مدیریت بار تمرینی سه چالش حیاتی پیش روی دوندگان رقابتی را حل میکند:
🎯 بهینهسازی سازگاری
بار تمرینی کمی شده تضمین میکند که هر تمرین به برنامه تمرینی شما کمک کند. خیلی آسان؟ سازگار نخواهید شد. خیلی سخت؟ خستگی تجمع پیدا میکند بدون مزیت اضافی. مدیریت دقیق بار شما را در منطقه سازگاری نگه میدارد که آمادگی به طور پیوسته بهبود مییابد.
🛡️ پیشگیری از تمرین بیش از حد
۸۰٪ آسیبهای دویدن ناشی از خطاهای تمرینی است—عمدتاً «خیلی زیاد و خیلی سریع». معیارهای بار تمرینی سیگنالهای هشدار زودهنگام را هنگامی که تجمع خستگی از ظرفیت بهبودی فراتر میرود ارائه میدهند و امکان استراحت پیشگیرانه قبل از اینکه آسیب آن را اجبار کند فراهم میکنند.
📈 زمانبندی عملکرد اوج
عملکرد اوج مسابقه نیاز به پاهای تازه و آمادگی حفظ شده دارد—اهداف متضاد که با دورهبندی بار تمرینی حل میشوند. درک روابط CTL، ATL و TSB امکان کاهش تمرین دقیق را فراهم میکند که خستگی را از بین میبرد در حالی که آمادگی را حفظ میکند.
بار داخلی در مقابل خارجی
علم ورزش بین دو دسته بار تمرینی تمایز قائل میشود:
بار خارجی کاری که انجام میدهید را اندازهگیری میکند: مسافت طی شده، سرعت حفظ شده، ارتفاع به دست آمده، مدت زمان تمرین. این معیارها عینی و به راحتی توسط ساعتهای GPS قابل اندازهگیری هستند. یک دو ۱۰ کیلومتری با سرعت ۵:۰۰/کیلومتر با ۲۰۰ متر افزایش ارتفاع نشاندهنده بار خارجی خاصی است صرف نظر از اینکه چه کسی آن را انجام دهد.
بار داخلی پاسخ فیزیولوژیکی شما به کار خارجی را اندازهگیری میکند: افزایش ضربان قلب، تولید لاکتات، تخلیه گلیکوژن، اختلال هورمونی، خستگی عصبی-عضلانی. همان دو ۱۰ کیلومتری بار داخلی متفاوتی بسته به آمادگی شما تولید میکند—آسان برای یک دونده نخبه اما خستهکننده برای یک مبتدی.
معیارهای موثر بار تمرینی مانند TSS بار خارجی و داخلی را با محاسبه استرس نسبت به آستانه فردی شما (سرعت دویدن بحرانی) پل میزنند. این شخصیسازی تضمین میکند که بار تمرینی شما پاسخ فیزیولوژیکی شما را منعکس میکند، نه بار کاری عمومی.
نحوه اندازهگیری بار تمرینی
دوندگان گزینههای متعددی برای کمی کردن بار تمرینی دارند، از امتیازهای ساده مبتنی بر RPE تا معیارهای پیچیده فیزیولوژیکی:
- RPE جلسه (sRPE): تلاش درک شده را از ۱ تا ۱۰ رتبهبندی کنید، ضرب در دقیقه = بار تمرینی. ساده اما بسیار ذهنی و ناسازگار.
- TRIMP (ضربان تمرینی): محاسبه مبتنی بر ضربان قلب وزندهی شده بر اساس زمان در زونها. بهتر از RPE اما نیاز به مانیتور ضربان قلب دارد.
- امتیاز استرس تمرینی (TSS): شدت² × مدت زمان × ۱۰۰، که شدت نسبت به آستانه است. دقیقترین برای دوندگان با CRS ثابت.
این راهنما بر معیارهای مبتنی بر TSS (TSS، CTL، ATL، TSB) تمرکز دارد زیرا آنها قابل اجراترین و علمیترین چارچوب معتبر را برای مدیریت بار تمرینی در ورزشهای استقامتی فراهم میکنند. TSS پایه و اساس همه تجزیه و تحلیل پیشرفته بار تمرینی دویدن را تشکیل میدهد.
امتیاز استرس تمرینی (TSS) برای دوندگان
امتیاز استرس تمرینی (TSS) نهاییترین خلاصه تکشمارهای استرس تمرین را نشان میدهد. با ترکیب شدت و مدت زمان، TSS "آن دو چقدر سخت بود؟" را با دقتی کمی میکند که هم نیازهای قلبی-عروقی و هم نیازهای اسکلتی-عضلانی خاص دویدن را در نظر میگیرد.
TSS چیست؟
TSS توسط دکتر اندرو کوگان برای دوچرخهسواری توسعه یافت اما به عنوان rTSS (امتیاز استرس تمرینی دویدن) برای دویدن تطبیق داده شده است. اصل اساسی: یک ساعت در سرعت آستانه شما = ۱۰۰ TSS. این استاندارد امکان مقایسه تمرینهای با مدت زمان و شدتهای مختلف در یک مقیاس مشترک را فراهم میکند.
🎯 استانداردسازی TSS
خط پایه ۱۰۰ TSS مقیاسبندی شهودی را فراهم میکند:
- ۳۰ دقیقه در آستانه = ~۵۰ TSS
- ۶۰ دقیقه در آستانه = ۱۰۰ TSS (تعریف)
- ۱۲۰ دقیقه در آستانه = ۲۰۰ TSS
- ۶۰ دقیقه در ۸۰٪ شدت آستانه = ~۶۴ TSS
- ۶۰ دقیقه در ۱۱۰٪ شدت آستانه = ~۱۲۱ TSS
نحوه محاسبه TSS
فرمول TSS به صورت ریاضی شدت و مدت زمان را ترکیب میکند:
که در آن ضریب شدت (IF) تلاش نسبت به آستانه را نشان میدهد:
برای دوندگانی که از سرعت استفاده میکنند (معکوس از سرعت): IF = سرعت CRS / سرعت متوسط
اگر سرعت CRS شما ۴:۰۰/کیلومتر است و با سرعت ۴:۲۰/کیلومتر میدوید: IF = ۲۴۰/۲۶۰ = ۰.۹۲۳
مثال کار شده: محاسبه TSS دو تمپو
پروفایل دونده:
- سرعت CRS: ۴:۰۰/کیلومتر (سرعت آستانه برای ۳۰ دقیقه)
- CRS: ۱۵ کیلومتر/ساعت یا ۲۴۰ ثانیه/کیلومتر
تمرین: دو ۱۰ کیلومتری در ۴۳:۲۰ (سرعت متوسط ۴:۲۰/کیلومتر = ۲۶۰ ثانیه/کیلومتر)
مرحله ۱: محاسبه IF
IF = ۲۴۰ ثانیه/کیلومتر ÷ ۲۶۰ ثانیه/کیلومتر = ۰.۹۲۳
مرحله ۲: محاسبه مدت زمان
۴۳:۲۰ = ۴۳.۳۳ دقیقه = ۰.۷۲۲ ساعت
مرحله ۳: محاسبه TSS
TSS = (۰.۹۲۳²) × ۰.۷۲۲ × ۱۰۰
TSS = ۰.۸۵۲ × ۰.۷۲۲ × ۱۰۰ = ۶۱.۵ TSS
تفسیر: این دو تمپو محرک تمرینی متوسط تولید کرد—معمول جلسات هوازی با کیفیت.
تفسیر مقادیر TSS
درک اینکه محدودههای مختلف TSS چه چیزی را نشان میدهند به طراحی تمرینهای موثر و مدیریت بار تمرینی هفتگی کمک میکند:
| محدوده TSS | نوع تمرین | بهبودی مورد نیاز | نمونه تمرینها |
|---|---|---|---|
| < ۵۰ | بهبودی آسان | کمتر از ۲۴ ساعت | دو آسان ۳۰-۴۵ دقیقه، دو آرام بهبودی، استرایدها |
| ۵۰-۱۰۰ | تمرین متوسط | ۲۴-۳۶ ساعت | دو ثابت ۶۰ دقیقه، دو طولانی آسان |
| ۱۰۰-۲۰۰ | تمرین سخت | ۳۶-۴۸ ساعت | ۹۰ دقیقه با کار آستانه، دو طولانی با کیفیت |
| ۲۰۰-۳۰۰ | خیلی سخت | ۴۸-۷۲ ساعت | دوهای طولانی ۲-۳ ساعته، کار سرعت نیمماراتن |
| > ۳۰۰ | شدید | بیش از ۷۲ ساعت | مسابقات ماراتن، رویدادهای فوقطولانی |
محدودههای TSS بر اساس نوع تمرین
جلسات تمرینی مختلف محدودههای TSS قابل پیشبینی بر اساس مدت زمان و شدت تولید میکنند:
- دوهای آسان (۶۰-۷۵٪ تلاش): ۸-۱۵ TSS به ازای هر ۱۰ کیلومتر، ۴۰-۷۵ TSS برای ۶۰-۹۰ دقیقه
- دوهای طولانی (سرعت مکالمه): ۱۰۰-۲۰۰ TSS برای ۹۰-۱۵۰ دقیقه دویدن هوازی ثابت
- دوهای تمپو/آستانه: ۸۰-۱۵۰ TSS برای ۲۰-۴۰ دقیقه در شدت آستانه با گرم کردن/سرد کردن
- جلسات اینتروال: ۱۰۰-۱۸۰ TSS بسته به طول اینتروال، شدت و مدت زمان بهبودی
- تمرینهای VO2max: ۹۰-۱۴۰ TSS برای اینتروالهای با شدت بالا (کوتاهتر از آستانه اما شدت بالاتر)
- مسابقات ماراتن: ۲۵۰-۳۵۰+ TSS (استرس شدید که نیاز به بهبودی طولانی دارد)
💡 TSS دویدن در مقابل دوچرخهسواری
همان مقدار TSS استرس فیزیکی بیشتری را در دویدن نسبت به دوچرخهسواری به دلیل نیروهای ضربه و بارگذاری اسکلتی-عضلانی نشان میدهد. یک دونده که ۴۰۰ TSS در هفته تجمع میدهد سازگاری تمرینی مشابه یک دوچرخهسوار با ۶۰۰-۷۰۰ TSS در هفته را تجربه میکند. از معیارهای TSS خاص دویدن استفاده کنید، نه اهداف دوچرخهسواری. درباره محاسبه TSS دویدن بیشتر بیاموزید.
بار تمرینی مزمن (CTL): سطح آمادگی شما
بار تمرینی مزمن (CTL) آمادگی بلندمدت شما را با میانگینگیری TSS روزانه در ۴۲ روز گذشته با وزندهی نمایی (روزهای اخیر کمی بیشتر از روزهای دور به حساب میآیند) کمی میکند. CTL بار تمرینی که بدن شما با آن سازگار شده را نشان میدهد—پایه آمادگی هوازی شما که از طریق کار مداوم ساخته شده است.
CTL چیست؟
CTL به سوال اساسی پاسخ میدهد: «اکنون چقدر آماده هستم؟» برخلاف احساسات ذهنی یا عملکرد تمرین واحد، CTL یک معیار آمادگی عینی بر اساس استرس تمرینی تجمع یافته که بدن شما با موفقیت پردازش کرده و طی شش هفته با آن سازگار شده است فراهم میکند.
CTL بالاتر نشاندهنده ظرفیت هوازی بیشتر، اقتصاد دویدن بهبود یافته، سیستمهای بهبودی تقویت شده و افزایش مقاومت به استرس تمرینی است. یک دونده با CTL برابر ۸۰ میتواند بارهای تمرینی هفتگی را که کسی با CTL برابر ۴۰ را نابود میکند تحمل کند—سیستمهای قلبی-عروقی، متابولیکی و اسکلتی-عضلانی آنها با قرار گرفتن در معرض استرس مزمن سازگار شدهاند.
🔬 علم: ثابت زمانی ۴۲ روزه
CTL از میانگین متحرک وزندار نمایی (EWMA) ۴۲ روزه استفاده میکند. این ثابت زمانی مقیاسهای زمانی سازگاری فیزیولوژیکی را منعکس میکند:
- تغییرات تراکم مویرگی طی ۴-۶ هفته رخ میدهد
- بیوژنز میتوکندریایی به ۳-۶ هفته نیاز دارد
- سازگاریهای آنزیم هوازی در طول ۴-۸ هفته توسعه مییابند
- هماهنگی عصبی-عضلانی طی ۴-۱۲ هفته بهبود مییابد
پنجره ۴۲ روزه این سازگاریها را ضبط میکند در حالی که به اندازه کافی پاسخگو باقی میماند تا تغییرات تمرینی اخیر را منعکس کند.
نحوه محاسبه CTL
CTL روزانه بر اساس CTL دیروز و TSS امروز بهروزرسانی میشود:
این وزندهی نمایی به این معنی است:
- تمرین امروز بلافاصله ۲.۴٪ بر CTL تأثیر میگذارد
- یک تمرین از ۱۴ روز پیش هنوز حدود ۶۰٪ وزن دارد
- یک تمرین از ۴۲ روز پیش حدود ۳۷٪ وزن دارد (۱/e)
- تمرینهای بیش از ۶۰ روز تأثیر حداقلی دارند (حدود ۲۵٪)
مثال ساخت CTL: بلوک ۱۲ هفتهای ماراتن
نقطه شروع: CTL = ۴۵ (دونده متوسط، ۴ دو در هفته، حدود ۳۵۰ TSS در هفته)
هفته ۱-۴: ساخت تا ۴۰۰ TSS در هفته → CTL به ۵۲ میرسد
هفته ۵-۸: ساخت تا ۵۰۰ TSS در هفته → CTL به ۶۲ میرسد
هفته ۹-۱۱: اوج در ۵۵۰ TSS در هفته → CTL به ۶۸ میرسد
هفته ۱۲: کاهش تمرین به ۳۰۰ TSS → CTL در حدود ۶۶ باقی میماند
نتیجه: +۲۱ امتیاز CTL طی ۱۲ هفته = ۴۷٪ بهبود آمادگی
ساخت ایمن CTL
سوال حیاتی برای هر دونده: «چقدر سریع میتوانم به طور ایمن CTL را افزایش دهم؟» ساخت خیلی کند وقت تمرین را هدر میدهد و پیشرفت را محدود میکند. ساخت خیلی سریع خستگی را سریعتر از سازگاری تجمع میدهد و به آسیب، بیماری یا سندرم تمرین بیش از حد منجر میشود.
- مبتدیان (CTL ۱۵-۳۵): حداکثر +۲-۳ امتیاز در هفته. ساخت پایه نیاز به صبر دارد.
- متوسط (CTL ۳۵-۶۰): +۳-۵ امتیاز در هفته. پیشرفت مداوم بدون خطر آسیب بیش از حد.
- پیشرفته (CTL ۶۰-۸۵): +۵-۷ امتیاز در هفته در طول مراحل ساخت. تحمل بار مطلق بالاتر.
- نخبه (CTL ۸۵-۱۲۰+): +۵-۸ امتیاز در هفته. سالها تمرین سیستمهای سازگاری قوی ایجاد میکند.
این نرخها با «قانون ۱۰٪» برای افزایش مایل هفتگی همسو هستند و استرس ضربه بالای دویدن بر عضلات، تاندونها و استخوانها را منعکس میکنند. فراتر رفتن از این نرخها به طور قابل توجهی خطر آسیب را افزایش میدهد.
اهداف CTL بر اساس هدف
CTL مناسب به فاصله مسابقه هدف، سطح رقابتی و تاریخچه تمرین شما بستگی دارد:
| مسابقه هدف | تفریحی | رقابتی | پیشرفته | نخبه |
|---|---|---|---|---|
| ۵K/۱۰K | ۳۰-۴۵ | ۵۰-۷۰ | ۷۰-۹۰ | ۹۰-۱۱۰ |
| نیمماراتن | ۴۰-۵۵ | ۶۰-۸۰ | ۸۰-۱۰۰ | ۱۰۰-۱۲۰ |
| ماراتن | ۵۰-۶۵ | ۷۰-۹۰ | ۹۰-۱۱۰ | ۱۱۰-۱۳۰+ |
| فوقطولانی (۵۰K+) | ۵۵-۷۰ | ۷۵-۹۵ | ۹۵-۱۱۵ | ۱۱۵-۱۴۰+ |
این محدودهها مقادیر CTL اوج را پس از ساختهای تمرینی کامل نشان میدهند. چرخههای تمرینی را ۱۵-۲۵ امتیاز CTL کمتر از هدف شروع کنید و ۱۲-۲۰ هفته برای ساخت ایمن در حالی که ثبات را حفظ میکنید و خستگی را مدیریت میکنید اجازه دهید.
بار تمرینی حاد (ATL): خستگی اخیر شما
بار تمرینی حاد (ATL) استرس تمرینی کوتاهمدت را با میانگینگیری TSS روزانه در ۷ روز گذشته ردیابی میکند. برخلاف CTL (که به کندی تغییر میکند)، ATL به سرعت به تمرین پاسخ میدهد—پس از هفتههای سخت افزایش مییابد و در طول بهبودی کاهش مییابد. ATL سطح خستگی فعلی و وضعیت بهبودی شما را نشان میدهد.
ATL چیست؟
ATL استرس تمرینی تجمع یافته در روزهای اخیر را که هنوز به طور کامل جذب و سازگار نشده است کمی میکند. ATL را به عنوان «بدهی تمرینی» خود در نظر بگیرید—کاری که انجام شده و هنوز نیاز به منابع بهبودی دارد. ATL بالا نشاندهنده خستگی تجمع یافته است که قبل از جلسه با کیفیت بعدی شما نیاز به استراحت دارد.
ثابت زمانی ۷ روزه مقیاسهای زمانی بهبودی حاد را منعکس میکند. اکثر دوندگان بسته به شدت برای بهبودی از تمرینهای فردی به ۲۴-۷۲ ساعت نیاز دارند. یک هفته استرس تمرینی این پنجره حاد را ضبط میکند در حالی که نسبت به تغییرات روزانه پاسخگو باقی میماند.
نحوه محاسبه ATL
ATL از همان فرمول وزندهی نمایی به عنوان CTL استفاده میکند اما با ثابت زمانی ۷ روزه به جای ۴۲:
ثابت زمانی کوتاهتر ATL را پاسخگوتر میکند:
- تمرین امروز بلافاصله ۱۴.۳٪ بر ATL تأثیر میگذارد
- یک تمرین از ۳ روز پیش هنوز حدود ۶۵٪ وزن دارد
- یک تمرین از ۷ روز پیش حدود ۳۷٪ وزن دارد (۱/e)
- تمرینهای بیش از ۱۰ روز تأثیر حداقلی دارند
مدیریت ATL
تمرین موثر نیاز به مدیریت فعال ATL برای تعادل بین محرک و بهبودی دارد:
📊 الگوهای ATL
هفتههای ساخت: ATL با تجمع استرس تمرینی افزایش مییابد. هدف ATL برابر ۶۰-۸۰ برای دوندگان رقابتی در طول بلوکهای تمرینی سخت.
هفتههای بهبودی: ATL زمانی که حجم را کاهش میدهید کاهش مییابد. هر ۳-۴ هفته، اجازه دهید ATL به میزان ۲۵-۴۰٪ کاهش یابد تا سازگاریها تثبیت شوند.
کاهش تمرین: ATL در طول کاهش تمرین قبل از مسابقه سقوط میکند (کاهش ۵۰٪+) و آمادگی را در زیر خستگی آشکار میکند.
⚠️ علائم هشدار
ATL > ۱۰۰: خستگی بسیار بالا. مناسب برای دوندگان نخبه در طول هفتههای اوج اما برای اکثر غیرقابل تحمل.
ATL در حال افزایش ۳+ هفته متوالی: تجمع خستگی بدون بهبودی. خطر آسیب افزایش یافته. هفته کاهش را برنامهریزی کنید.
جهش ATL بیش از ۵۰٪ بالاتر از میانگین: یک هفته بار بیش از حد. به دقت برای سیگنالهای تمرین بیش از حد نظارت کنید.
🎯 محدودههای بهینه
نگهداری: ATL با CTL برابر است (TSB نزدیک صفر). به طور نامحدود پایدار.
ساخت: ATL از CTL به میزان ۱۰-۲۰ امتیاز بیشتر است. اضافه بار مولد که سازگاری را تحریک میکند.
بهبودی: ATL کمتر از CTL به میزان ۱۰-۲۰ امتیاز. جذب استرس تمرینی، از بین بردن خستگی.
مثال پاسخ ATL: هفته سخت + بهبودی
وضعیت شروع: CTL = ۶۰، ATL = ۵۸، TSB = +۲ (متعادل)
هفته سخت: ۵۵۰ TSS طی ۷ روز (میانگین روزانه = ۷۹ TSS)
- ATL به سرعت افزایش مییابد: ۵۸ → ۶۵ → ۷۰ → ۷۴ → ۷۷
- CTL به کندی افزایش مییابد: ۶۰ → ۶۱ → ۶۲ → ۶۳ → ۶۴
- TSB منفی میشود: +۲ → -۴ → -۸ → -۱۱ → -۱۳
هفته بهبودی: ۳۰۰ TSS طی ۷ روز (میانگین روزانه = ۴۳ TSS)
- ATL به سرعت کاهش مییابد: ۷۷ → ۷۲ → ۶۷ → ۶۲ → ۵۸
- CTL به افزایش اندک ادامه میدهد: ۶۴ → ۶۵ → ۶۵ → ۶۶ → ۶۶
- TSB مثبت میشود: -۱۳ → -۷ → -۲ → +۴ → +۸
نتیجه: هفته سخت اضافه بار ایجاد کرد (TSB -۱۳). هفته بهبودی خستگی را از بین برد در حالی که دستاوردهای آمادگی را حفظ کرد (+۶ CTL). این الگو دورهبندی موثر را تعریف میکند.
تعادل استرس تمرینی (TSB): فرم و تازگی
تعادل استرس تمرینی (TSB) تفاوت بین آمادگی شما (CTL) و خستگی (ATL) را نشان میدهد. این عدد واحد نشان میدهد که آیا شما تازه یا خسته هستید، آماده برای مسابقه یا نیاز به بهبودی دارید. TSB قابل اجراترین معیار برای تصمیمات تمرینی روزانه است.
TSB چیست؟
TSB رابطه آمادگی-خستگی کشف شده توسط فیزیولوژیستهای ورزشی در دهه ۱۹۷۰ را کمی میکند: پتانسیل عملکرد فعلی شما برابر است با آمادگی منهای خستگی. زمانی که TSB مثبت است، شما تازه هستید (خستگی کم نسبت به آمادگی)—ایدهآل برای مسابقات. زمانی که TSB منفی است، شما خسته هستید (استرس تمرینی اخیر از آمادگی فعلی فراتر میرود)—طبیعی در طول بلوکهای تمرینی اما در صورت شدید یا طولانی مشکلساز.
فرمول TSB: CTL - ATL
محاسبه به طرز زیبایی ساده است:
استفاده از مقادیر دیروز (نه امروز) مانع از تأثیر تمرینهای همان روز بر TSB میشود:
- TSB مثبت: آمادگی > خستگی. شما تازه و آماده عملکرد هستید.
- TSB صفر: آمادگی = خستگی. وضعیت نگهداری متعادل.
- TSB منفی: خستگی > آمادگی. شما استرس تمرینی تجمع یافته دارید.
تفسیر مقادیر TSB
درک محدودههای TSB تصمیمات دقیق تمرینی و مسابقه را امکانپذیر میکند:
| محدوده TSB | وضعیت | تفسیر | اقدام توصیه شده |
|---|---|---|---|
| < -۳۰ | خطر تمرین بیش از حد | خستگی شدید. خطر آسیب بسیار بالا. عملکرد در حال کاهش. | بهبودی فوری مورد نیاز. حجم را ۵۰٪+ کاهش دهید یا روزهای استراحت بگیرید. در صورت ادامه علائم مشاوره پزشکی را در نظر بگیرید. |
| -۲۰ تا -۳۰ | بلوک تمرینی بهینه | اضافه بار مولد. به حداکثر رساندن محرک آمادگی در حالی که قابل مدیریت است. | به برنامه ادامه دهید اما به دقت نظارت کنید. برای گرفتگی بیش از حد، خواب ضعیف یا افزایش ضربان قلب استراحت مراقب باشید. |
| -۱۰ تا -۲۰ | بار تمرینی متوسط | تجمع تمرینی استاندارد. مناسب برای اکثر هفتههای تمرینی. | وضعیت تمرینی عادی. میتواند جلسات آستانه یا اینتروال با کیفیت را با بهبودی مناسب بین آنها تحمل کند. |
| -۱۰ تا +۱۵ | انتقال/نگهداری | وضعیت متعادل با خستگی یا تازگی کمی. تعادل خوب. | مناسب برای مسابقات اولویت B/C، تمرینهای تست یا هفتههای بهبودی فعال. حالت نگهداری. |
| +۱۵ تا +۲۵ | فرم اوج مسابقه | تازه و آماده. پنجره عملکرد بهینه برای مسابقات کلیدی. | مسابقات اولویت A. انتظار بهترین رکوردهای شخصی یا بهترین عملکردهای فصل را داشته باشید. این پنجره را برای تمرین هدر ندهید. |
| +۲۵ تا +۳۵ | بسیار تازه | بسیار استراحت کرده. خوب برای رویدادهای کوتاهتر و متمرکز بر سرعت. | بهترین برای مسابقات ۵K-۱۰K، تایم تریالها، رویدادهای پیست که سرعت و قدرت بر استقامت غالب است. |
| > +۳۵ | کاهش تمرین | خیلی تازه. آمادگی در حال کاهش از عدم فعالیت طولانی یا کاهش تمرین بیش از حد. | تمرین را از سر بگیرید. آمادگی از کمبود محرک در حال فرسایش است. کاهش تمرین را بیش از ۲-۳ هفته تمدید نکنید. |
TSB برای روز مسابقه
TSB هدف در صبح مسابقه بر اساس فاصله متفاوت است. مسابقات کوتاهتر که نیاز به سرعت دارند به TSB بالاتر (تازگی بیشتر) نیاز دارند. مسابقات طولانیتر که نیاز به استقامت دارند TSB پایینتر را تحمل میکنند (خستگی قابل قبول):
🎯 TSB هدف بر اساس فاصله دویدن
- مسابقات ۵K: TSB +۲۵ تا +۳۵ (کاهش تمرین ۷-۱۰ روزه با تأکید بر تازگی و سرعت)
- مسابقات ۱۰K: TSB +۲۰ تا +۳۰ (کاهش تمرین ۱۰-۱۲ روزه برای قدرت و سرعت)
- نیمماراتن: TSB +۱۵ تا +۲۵ (کاهش تمرین ۱۰-۱۴ روزه تعادل تازگی با استقامت)
- ماراتن: TSB +۱۰ تا +۲۰ (کاهش تمرین ۱۴-۲۱ روزه با کاهش حجم اما حفظ مقداری بار)
- فوقماراتن (۵۰K+): TSB +۵ تا +۱۵ (کاهش تمرین ۷-۱۴ روزه، حفظ حجم اما کاهش شدت برای حفظ استقامت)
این محدودهها فیزیولوژی مسابقه را منعکس میکنند: مسابقات کوتاهتر به تازگی عصبی-عضلانی نیاز دارند (TSB بالاتر)، در حالی که فواصل فوقطولانی به سیستمهای هوازی حفظ شده نیاز دارند (TSB متوسط).
دورهبندی: پیشرفت ساختاریافته تمرین
دورهبندی سازماندهی سیستماتیک تمرین در مراحل خاص (دورهها) طراحی شده برای تولید عملکرد اوج در زمانهای از پیش تعیین شده و مدیریت خستگی و پیشگیری از تمرین بیش از حد است. به جای تمرین تصادفی یا شدت ثابت، دورهبندی پیشرفت بار را برای به حداکثر رساندن سازگاری ساختار میدهد.
دورهبندی چیست؟
دورهبندی از علم ورزش اروپای شرقی در دهه ۱۹۶۰ پدید آمد زمانی که محققان کشف کردند که تنوع برنامهریزی شده در بار تمرینی نتایج برتری نسبت به استرس تمرینی ثابت تولید میکند. اصل اساسی: شما نمیتوانید آمادگی اوج را به طور نامحدود حفظ کنید، اما میتوانید به طور قابل پیشبینی آمادگی بسازید و اوجها را از طریق دستکاری ساختاریافته بار زمانبندی کنید.
برای دوندگان، دورهبندی سه مشکل حیاتی را حل میکند:
- رکود سازگاری: استرس تمرینی ثابت بازده کاهشی تولید میکند زیرا بدن شما سازگار میشود. دورهبندی محرکها را متنوع میکند تا از رکود سازگاری جلوگیری کند.
- خطر تمرین بیش از حد: تمرین با شدت بالای مداوم خستگی تجمع میدهد که به آسیب یا فرسودگی منجر میشود. دورهبندی فازهای بهبودی را در برنامه میگنجاند.
- زمانبندی مسابقه: شما نمیتوانید سال تمام با ۱۰۰٪ مسابقه دهید. دورهبندی آمادگی را برای مسابقات هدف به اوج میرساند در حالی که عملکرد پایینتر را در زمانهای دیگر میپذیرد.
ماکروسیکلها، مزوسیکلها، میکروسیکلها
دورهبندی در سه مقیاس زمانی عمل میکند که هر کدام اهداف خاصی دارند:
📅 ماکروسیکل
مدت زمان: ۱۶-۵۲ هفته (فصل یا برنامه سالانه)
هدف: پیشرفت تمرینی کامل از ساخت پایه تا اوج مسابقه تا بهبودی
مثال: برنامه تمرینی ۲۴ هفتهای ماراتن یا سال کامل تمرین دو اوج ماراتن (بهار + پاییز)
🗓️ مزوسیکل
مدت زمان: ۳-۶ هفته (مرحله یا بلوک تمرینی)
هدف: هدفگذاری سازگاریهای فیزیولوژیکی خاص (پایه، ساخت، اوج، کاهش تمرین)
مثال: مزوسیکل ساخت پایه ۴ هفتهای با تمرکز بر توسعه هوازی
📆 میکروسیکل
مدت زمان: ۱ هفته (۷ روز)
هدف: تعادل استرس تمرینی و بهبودی در ساختار هفتگی
مثال: الگوی هفتگی: سهشنبه سخت، چهارشنبه آسان، شنبه طولانی، یکشنبه بهبودی
دورهبندی خطی در مقابل غیرخطی
دو مدل اولیه دورهبندی بر تمرین استقامت غالب هستند که هر کدام ویژگیها و کاربردهای متمایزی دارند:
| جنبه | دورهبندی خطی | غیرخطی (موجدار) |
|---|---|---|
| ساختار | مراحل متوالی (پایه → ساخت → اوج → مسابقه) | تمرینهای متنوع در هفتهها (دوشنبه آستانه، چهارشنبه VO2max، شنبه دو طولانی) |
| پیشرفت بار | افزایش تدریجی حجم سپس شدت در طول هفتهها | شدت متغیر روز به روز با کنترل حجم کلی |
| بهترین برای | مسابقات اوج واحد (ماراتن هدف، قهرمانی)، مبتدیان | چندین اوج مسابقه، دوندگان با تجربه، حفظ آمادگی |
| مزایا | پیشرفت واضح، عالی برای ساخت پایه، اوجهای قابل پیشبینی | جلوگیری از کسالت، پرداختن به چندین سیستم به طور همزمان، انعطافپذیر |
| معایب | خطر کاهش تمرین سیستمهای خاص در طول مراحل تکتمرکز | نیاز به برنامهریزی بیشتر، اجرای کامل سختتر، آسان به تمرین بیش از حد |
| الگوی CTL | افزایش ثابت در چرخه تمرینی با کاهش تمرین مشخص | افزایش تدریجی با نوسانات هفتگی از شدت متنوع |
دورهبندی برای اهداف مختلف
ساختار دورهبندی بهینه به فاصله مسابقه، سطح رقابتی و ساختار فصل بستگی دارد:
- تمرین ماراتن: دورهبندی خطی برتری دارد. ۱۲-۲۰ هفته: مرحله پایه (۸-۱۲ هفته ساخت حجم)، مرحله ساخت (۴-۶ هفته افزودن شدت)، مرحله اوج (۲-۳ هفته شبیهسازی مسابقه)، کاهش تمرین (۱۰-۲۱ روز). پیشرفت هدف CTL: +۲۵ تا +۳۵ امتیاز از شروع تا اوج.
- مسابقه ۵K-۱۰K: دورهبندی غیرخطی سرعت را حفظ میکند در حالی که استقامت میسازد. چرخههای ۸-۱۲ هفتهای با تناوب کار آستانه، VO2max و تمپو در هفتهها. کاهش تمرین کوتاهتر (۷-۱۰ روز). CTL هدف: +۱۵ تا +۲۵ امتیاز در هر چرخه.
- فوقماراتن: خطی اصلاح شده با تأکید بر حجم بر شدت. مراحل پایه طولانی (۱۲-۱۶ هفته)، شدت ساخت متوسط، مرحله اوج طولانیتر (۳-۴ هفته)، کاهش تمرین حداقل (۵-۱۰ روز). پیشرفت هدف CTL: +۳۰ تا +۴۵ امتیاز که حجم شدید را منعکس میکند.
- فصل چند مسابقه: نگهداری پایه غیرخطی با اوجهای کوچک ۳-۴ هفتهای قبل از مسابقات A. حفظ CTL سال تمام (نوسان ±۱۰ امتیاز)، استفاده از ساختهای متمرکز ۲-۳ هفتهای قبل از اولویتها، بهبودی ۱-۲ هفته بین تلاشهای مسابقه.
مرحله ساخت پایه: بنیاد
ساخت پایه بنیاد هوازی پشتیبانی از همه تمرینهای بعدی را ایجاد میکند. این مرحله حجم را بر شدت در اولویت قرار میدهد و زیرساخت فیزیولوژیکی (میتوکندری، مویرگها، آنزیمهای هوازی، مقاومت اسکلتی-عضلانی) لازم برای جذب کار با شدت بالای بعدی بدون آسیب را توسعه میدهد.
ساخت پایه چیست؟
مرحله پایه بر دویدن زون ۲ تمرکز دارد—تمرین هوازی با سرعت مکالمه که ظرفیت استقامت میسازد بدون خستگی بیش از حد. این تمرین «خستهکننده» سازگاریهایی ایجاد میکند که با رویکردهای متمرکز بر شدت غیرممکن است:
- تراکم میتوکندریایی: نیروگاههای سلولی بیشتر که انرژی هوازی تولید میکنند
- شبکههای مویرگی: افزایش تحویل اکسیژن به عضلات در حال کار
- اکسیداسیون چربی: توانایی تقویت شده برای سوزاندن چربی، ذخیره گلیکوژن برای تلاشهای سختتر
- قدرت تاندون: بازسازی کلاژن تاندونها را تقویت میکند
- اقتصاد دویدن: الگوهای عصبی-عضلانی از طریق تکرار کارآمدتر میشوند
چقدر طول میکشد تا پایه را بسازید؟
مدت زمان مرحله پایه به تاریخچه تمرین، آمادگی شروع و فاصله مسابقه هدف بستگی دارد:
📊 راهنمای مدت زمان ساخت پایه
- مبتدیان (جدید در تمرین ساختاریافته): حداقل ۱۲-۱۶ هفته. ساخت بنیاد هوازی قبل از افزودن شدت.
- متوسط (۱-۳ سال تمرین): ۸-۱۲ هفته. بازایجاد پایه پس از فصل خارج یا استراحتهای بهبودی.
- پیشرفته (۳+ سال تمرین): ۶-۸ هفته. مراحل پایه کوتاهتر زیرا آمادگی هوازی سال تمام را حفظ میکنید.
- بازگشت پس از آسیب: ۸-۱۶ هفته بسته به مدت زمان توقف. بازسازی تدریجی برای جلوگیری از آسیب مجدد.
ماراتنها و فوقطولانیها به دلیل نیازهای استقامت شدید به مراحل پایه طولانیتری نسبت به تمرین ۵K-۱۰K نیاز دارند.
تمرین در طول مرحله پایه
ساخت پایه بر حجم و فراوانی بر شدت تأکید دارد. هدف: تجمع زمان در شدتهای هوازی که سازگاری را تحریک میکند بدون ایجاد خستگی که نیاز به بهبودی طولانی دارد.
ساختار هفته پایه معمولی:
- دوهای آسان: ۴-۵ در هفته با سرعت زون ۲ (مکالمه). هر کدام ۴۰-۹۰ دقیقه.
- دو طولانی: ۱ در هفته، به تدریج از ۶۰ دقیقه به ۱۲۰-۱۸۰+ دقیقه بسته به مسابقه هدف پیشرفت میکند.
- استرایدها: ۴-۶×۱۰۰ متر با سرعت ۵K پس از دوهای آسان (۲-۳ بار در هفته) برای حفظ هماهنگی عصبی-عضلانی.
- شدت محدود: یک دو تمپو هر ۷-۱۰ روز (اختیاری) یا دوهای پیشرفتی گاه به گاه (پایان ۱۰-۱۵ ثانیه سریعتر از شروع).
- روزهای استراحت: ۱-۲ در هفته برای مبتدیان، ۰-۱ برای دوندگان پیشرفته با تحمل حجم تمرینی بالا.
اهداف TSS هفتگی: ۳۰۰-۴۵۰ برای دوندگان تفریحی، ۴۵۰-۶۰۰ برای رقابتی، ۶۰۰-۸۰۰+ برای پیشرفته/نخبه. TSS را به تدریج بسازید (افزایش ۵-۱۰٪ هفتگی) در حالی که سیگنالهای خستگی را نظارت میکنید.
اهداف CTL برای ساخت پایه
پیشرفت CTL مرحله پایه باید تدریجی و پایدار باشد. عجله در پایه خستگی بدون سازگاری هوازی مناسب ایجاد میکند:
| سطح دونده | CTL شروع | CTL هدف (پایان پایه) | افزایش هفتگی | مدت زمان |
|---|---|---|---|---|
| مبتدی | ۱۵-۲۵ | ۳۵-۴۵ | +۲-۳ | ۱۲-۱۶ هفته |
| متوسط | ۳۰-۴۵ | ۵۰-۶۵ | +۳-۴ | ۸-۱۲ هفته |
| پیشرفته | ۵۰-۶۵ | ۷۰-۸۵ | +۴-۵ | ۶-۱۰ هفته |
| نخبه | ۷۰-۹۰ | ۹۵-۱۱۵ | +۵-۷ | ۶-۸ هفته |
⚠️ اشتباهات ساخت پایه که باید از آنها اجتناب کرد
- دویدن خیلی سخت: اکثر دوندگان دوهای پایه را خیلی سریع میدوند. زون ۲ باید آسان احساس شود. اگر نمیتوانید مکالمه کنید، کند شوید.
- افزودن شدت خیلی زود: در برابر میل به افزودن اینتروال یا دوهای تمپو مقاومت کنید. بر حجم تمرکز کنید. شدت در مرحله ساخت میآید.
- افزایش حجم خیلی سریع: از قانون ۱۰٪ پیروی کنید. پریدن از ۴۰ کیلومتر به ۶۰ کیلومتر هفتگی دعوت به آسیب است.
- حذف روزهای استراحت: سازگاری در طول بهبودی رخ میدهد، نه تمرین. استراحت زمان تمرین مولد است.
- نادیده گرفتن سیگنالهای خستگی: گرفتگی مداوم، ضربان قلب استراحت بالا، خواب ضعیف = روز استراحت اضافی قبل از اینکه آسیب آن را اجبار کند.
مراحل ساخت و اوج
پس از ایجاد پایه هوازی، مراحل ساخت و اوج شدت را بر بنیاد هوازی شما اضافه میکنند. مرحله ساخت کار آستانه و تمپو را برای افزایش آستانه لاکتات شما اضافه میکند. مرحله اوج تمرین خاص مسابقه را برای آماده کردن بدن شما برای نیازهای رویداد هدف ترکیب میکند.
مرحله ساخت: افزودن شدت
مرحله ساخت از تمرکز خالص حجم به شدت به علاوه حجم منتقل میشود. هدف: افزایش آستانه لاکتات شما و بهبود توانایی بدن برای بافر کردن و پاک کردن لاکتات در حالی که پایه هوازی ساخته شده در مرحله قبل را حفظ میکند.
ویژگیهای مرحله ساخت (۴-۶ هفته):
- حجم: حفظ یا کاهش کمی از مرحله پایه (کاهش ۵-۱۰٪ قابل قبول)
- شدت: افزودن ۱-۲ جلسه با کیفیت در هفته (دوهای آستانه، اینتروال تمپو، دوهای پیشرفتی)
- تمرینها: تمرکز آستانه لاکتات در ۹۶-۱۰۰٪ از سرعت CRS برای ۲۰-۴۰ دقیقه کار کل
- توزیع TSS: ۷۰٪ دویدن آسان زون ۲، ۲۰٪ کار آستانه (زون ۴)، ۱۰٪ بهبودی/استرایدها
- TSS هفتگی: افزایش ۵-۸٪ هفتگی. معمولی: ۵۰۰-۶۵۰ برای دوندگان رقابتی، ۶۵۰-۸۰۰+ برای پیشرفته
نمونه هفته ساخت:
- دوشنبه: ۶۰ دقیقه زون ۲ آسان (۶۵ TSS)
- سهشنبه: ۴×۱ مایل در آستانه + گرم کردن/سرد کردن (۱۱۰ TSS)
- چهارشنبه: ۴۵ دقیقه زون ۲ بهبودی (۴۰ TSS)
- پنجشنبه: ۷۵ دقیقه زون ۲ ثابت (۸۵ TSS)
- جمعه: استراحت یا ۳۰ دقیقه آسان با استرایدها (۲۵ TSS)
- شنبه: دو تمپو ۲۵ دقیقه + گرم کردن/سرد کردن (۹۰ TSS)
- یکشنبه: دو طولانی ۱۲۰ دقیقه زون ۲ (۱۳۵ TSS)
- کل: ۵۵۰ TSS، TSB احتمالاً -۱۵ تا -۲۵ (اضافه بار مولد)
مرحله اوج: تمرین خاص مسابقه
مرحله اوج آمادگی مسابقه را با ترکیب کار سرعت مسابقه و نیازهای خاص مسابقه (دوهای طولانی با سرعت ماراتن، اینتروال VO2max برای مسابقه ۵K، تمرین خاص زمین برای مسابقات کوهستانی) تنظیم دقیق میکند.
ویژگیهای مرحله اوج (۲-۴ هفته):
- خاص بودن: تمرینها نیازهای مسابقه را تقلید میکنند (سرعت، فاصله، زمین، شرایط)
- حجم: حفظ یا کاهش کمی برای مدیریت خستگی تجمع یافته
- شدت: ترکیبی از کار آستانه و تلاشهای سرعت مسابقه
- کیفیت بر کمیت: هر تمرین هدف روشنی دارد. «مایلهای بیفایده» را حذف کنید.
- آمادگی ذهنی: تغذیه روز مسابقه، سرعتگیری، تجهیزات را در تمرینهای اوج تمرین کنید
نمونههای مرحله اوج بر اساس فاصله مسابقه:
- ماراتن: دوهای طولانی ۲۰ مایلی با ۱۰-۱۵ مایل با سرعت ماراتن، دوهای آستانه میانه هفته ۸-۱۲ مایل
- نیمماراتن: دوهای طولانی ۱۵-۱۶ مایلی با ۸-۱۰ مایل با سرعت نیمماراتن، دوهای تمپو ۶-۸ مایل
- ۱۰K: دوهای طولانی ۸-۱۲ مایلی با ۴-۶ مایل با سرعت ۱۰K، اینتروال آستانه (۶×۱ مایل)
- ۵K: اینتروال VO2max (۵×۱۰۰۰ متر با سرعت ۵K)، دوهای تمپو با افزایش سرعت شبیهسازی ریتم مسابقه
مدیریت بار در ساخت/اوج
مراحل ساخت و اوج بالاترین خطر آسیب را ایجاد میکنند زیرا شما حجم بالا و شدت بالا را ترکیب میکنید. مدیریت بار تمرینی حیاتی میشود:
- نظارت بر TSB: هدف TSB برابر -۱۵ تا -۲۵ در طول هفتههای اوج. زیر -۳۰ = خطر آسیب/تمرین بیش از حد بالا.
- برنامهریزی هفتههای بهبودی: هر ۳-۴ هفته، TSS را ۳۰-۴۰٪ برای یک هفته کاهش دهید. اجازه دهید TSB به -۵ تا +۱۰ افزایش یابد.
- نظارت بر ضربان قلب استراحت: ضربان قلب استراحت بالا (۵+ bpm بالاتر از خط پایه) نشاندهنده بهبودی ناکافی است. روز استراحت اضافه کنید.
- کیفیت بر کمیت: بهتر است تمرین را رد کنید تا اینکه در حالی که بیش از حد خسته هستید آن را مجبور کنید. یک جلسه از دست رفته آسیب نمیزند؛ آسیب از تمرین بیش از حد کل چرخه تمرینی را خراب میکند.
- احترام به قانون ۴۸ ساعته: بین جلسات با شدت بالا ۴۸ ساعت اجازه دهید. آستانه دوشنبه + اینتروال چهارشنبه + تمپو جمعه = دستور آسیب.
اهداف CTL/ATL/TSB برای مراحل ساخت/اوج:
| مرحله | هدف CTL | محدوده ATL | محدوده TSB | وضعیت |
|---|---|---|---|---|
| مرحله ساخت | افزایش ۴-۶/هفته | ۶۵-۸۵ | -۱۵ تا -۲۵ | اضافه بار مولد |
| هفته بهبودی | ثابت یا +۱-۲ | ۵۰-۶۵ | -۵ تا +۱۰ | تثبیت سازگاریها |
| مرحله اوج | ثابت (بالاترین چرخه) | ۷۰-۹۰ | -۲۰ تا -۳۰ | محرک حداکثری |
| هفته پیش از کاهش تمرین | شروع کاهش کمی | ۶۵-۸۰ | -۱۵ تا -۲۰ | انتقال به تازگی |
استراتژیهای کاهش تمرین و بهبودی
کاهش تمرین حجم و شدت تمرین را قبل از مسابقات هدف کاهش میدهد تا خستگی تجمع یافته را از بین ببرد در حالی که آمادگی را حفظ میکند. کاهش تمرین مناسب تفاوت بین عملکردهای خوب و بهترین رکوردهای شخصی است—تحقیقات نشان میدهند کاهش تمرینهای اجرا شده به خوبی عملکرد را ۲-۴٪ در روز مسابقه بهبود میبخشند.
کاهش تمرین برای عملکرد اوج
فیزیولوژی کاهش تمرین از ثابتهای زمانی متفاوت CTL (۴۲ روز) و ATL (۷ روز) بهره میبرد. با کاهش چشمگیر بار تمرینی، ATL به سرعت کاهش مییابد (خستگی به سرعت از بین میرود)، در حالی که CTL به کندی کاهش مییابد (آمادگی باقی میماند). نتیجه: آمادگی بالا با خستگی کم = TSB بهینه برای مسابقه.
اصول کاهش تمرین:
- کاهش حجم، حفظ شدت: مسافت را ۵۰-۷۰٪ کاهش دهید اما مقداری شدت را حفظ کنید (تلاشهای کوتاه آستانه، انفجارهای سرعت مسابقه) برای حفظ تیزی عصبی-عضلانی
- حفظ فراوانی: اکثر روزها دویدن را حفظ کنید (مدت زمان را کاهش دهید، نه فراوانی) تا از احساس «زنگزده» جلوگیری کنید
- کاهش تدریجی: کاهش تمرین تدریجی طی ۱۰-۲۱ روز بهتر از «کاهش تمرین سقوطی» ناگهانی کار میکند
- تنوع فردی: برخی دوندگان به کاهش تمرین طولانیتر نیاز دارند (مسترها، تمرینکنندگان با مایل بالا)، برخی دیگر کوتاهتر (دوندگان جوانتر، حجم هفتگی کمتر)
مدت زمان کاهش تمرین بر اساس فاصله مسابقه
طول بهینه کاهش تمرین با فاصله مسابقه و حجم تمرینی ارتباط دارد:
| فاصله مسابقه | مدت زمان کاهش تمرین | کاهش حجم | TSB هدف | یادداشتها |
|---|---|---|---|---|
| ۵K | ۷-۱۰ روز | ۵۰-۶۰٪ | +۲۵ تا +۳۵ | تأکید بر تازگی و سرعت |
| ۱۰K | ۱۰-۱۲ روز | ۵۵-۶۵٪ | +۲۰ تا +۳۰ | تعادل سرعت با استقامت کوتاه |
| نیمماراتن | ۱۰-۱۴ روز | ۶۰-۷۰٪ | +۱۵ تا +۲۵ | تازگی متوسط، حفظ استقامت |
| ماراتن | ۱۴-۲۱ روز | ۶۰-۷۰٪ | +۱۰ تا +۲۰ | کاهش تمرین طولانیتر، حفظ مقداری حجم |
| فوقطولانی (۵۰K+) | ۷-۱۴ روز | ۵۰-۶۰٪ | +۵ تا +۱۵ | کاهش تمرین کوتاهتر، حفظ سیستمهای استقامت |
استفاده از TSB برای کاهش تمرین
TSB بازخورد عینی را در طول کاهش تمرین ارائه میدهد و حدس و گمان را درباره اینکه آیا به اندازه کافی تازه هستید یا خیلی طولانی استراحت کردهاید حذف میکند:
کاهش تمرین ماراتن: مثال پیشرفت TSB
۳ هفته قبل از مسابقه: CTL = ۶۸، ATL = ۸۵، TSB = -۱۷ (بعد از تمرین اوج)
هفته -۳: کاهش به ۴۵۰ TSS (از ۵۵۰)
→ CTL = ۶۷، ATL = ۷۲، TSB = -۵ (خستگی در حال کاهش)
هفته -۲: کاهش به ۳۰۰ TSS
→ CTL = ۶۵، ATL = ۵۵، TSB = +۱۰ (در حال تازه شدن)
هفته -۱: کاهش به ۲۰۰ TSS (هفته مسابقه)
→ CTL = ۶۳، ATL = ۴۵، TSB = +۱۸ (آماده مسابقه)
روز مسابقه: TSB = +۱۸ = فرم بهینه ماراتن (تازه اما کاهش تمرین نشده)
عیبیابی کاهش تمرین:
- TSB خیلی کند افزایش مییابد؟ حجم را تهاجمیتر کاهش دهید. ۱۰-۱۵٪ اضافی از هفته فعلی را کاهش دهید.
- TSB از +۳۰ فراتر میرود؟ کاهش تمرین خیلی طولانی یا خیلی سخت بوده است. دو تمپو کوتاه یا اینتروال سرعت مسابقه اضافه کنید تا تیزی را حفظ کنید.
- در طول کاهش تمرین «مسطح» احساس میکنید؟ پاسخ روانی رایج به حجم تمرینی کمتر. به فرآیند اعتماد کنید. پاها ۳-۵ روز مانده سنگین احساس میشوند اما در روز مسابقه تیز هستند.
- ضربان قلب استراحت در حال کاهش است؟ علامت خوب. ضربان قلب معمولاً ۵-۱۰ bpm در طول کاهش تمرین موفق کاهش مییابد زیرا بهبودی کامل میشود.
بهبودی پس از مسابقه
بهبودی پس از مسابقات هدف غیرقابل مذاکره است. مسابقه استرس حاد شدیدی ایجاد میکند (۳۰۰-۴۰۰+ TSS برای ماراتنها) که قبل از از سرگیری تمرین عادی به بهبودی طولانی نیاز دارد:
⚠️ راهنمای بهبودی پس از مسابقه
- ۵K/۱۰K: ۳-۷ روز دویدن آسان یا استراحت قبل از از سرگیری تمرین با کیفیت
- نیمماراتن: ۷-۱۰ روز دویدن آسان قبل از کار آستانه، ۱۰-۱۴ روز قبل از شدت بالا
- ماراتن: حداقل ۱۴-۲۱ روز دویدن آسان. برخی مربیان ۱ روز بهبودی به ازای هر مایل مسابقه را توصیه میکنند (۲۶ روز برای ماراتن)
- فوقطولانی (۵۰K+): ۲۱-۳۰+ روز بسته به فاصله و زمین. بهبودی اسکلتی-عضلانی طولانیتر از قلبی-عروقی طول میکشد
در طول بهبودی، TSS برابر ۲۰۰-۳۵۰/هفته را هدف قرار دهید (۵۰-۶۰٪ بار تمرینی عادی) تا TSB به +۱۵ تا +۲۵ افزایش یابد، سپس به تدریج CTL را بازسازی کنید.
اجتناب از تلههای بار تمرینی
درک مفاهیم بار تمرینی به صورت فکری با اعمال موفقیتآمیز آنها متفاوت است. این اشتباهات رایج پیشرفت را برای دوندگان در همه سطوح خراب میکند:
سیگنالهای تمرین بیش از حد
سندرم تمرین بیش از حد زمانی ایجاد میشود که استرس تمرینی به طور مزمن از ظرفیت بهبودی فراتر میرود. شناسایی زودهنگام از پیشرفت به تمرین بیش از حد کامل که نیاز به ماهها بهبودی دارد جلوگیری میکند:
- کاهش عملکرد: تمرینهایی که قابل مدیریت بودند دشوار میشوند. سرعتها در همان ضربان قلب سختتر احساس میشوند. زمانهای مسابقه ثابت یا بدتر میشوند.
- ضربان قلب استراحت بالا: ضربان قلب صبحگاهی ۵-۱۰+ bpm بالاتر از خط پایه برای ۳+ روز متوالی.
- اختلال خواب: مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر یا خواب غیربازیابنده علیرغم فرصت کافی.
- تغییرات خلق و خو: افزایش تحریکپذیری، اضطراب، افسردگی یا از دست دادن انگیزه برای تمرین.
- گرفتگی مداوم: عضلات ۴۸+ ساعت پس از تمرین گرفته باقی میمانند. پاها در دوهای آسان «مرده» احساس میشوند.
- فراوانی بیماری: اغلب سرماخوردگی یا علائمی که طولانیتر از حد معمول طول میکشند (سرکوب ایمنی).
- هشدار TSB: TSB زیر -۳۰ برای ۷+ روز متوالی با کاهش عملکرد.
اقدام: ۳-۷ روز استراحت کامل بگیرید. تمرین را با ۵۰٪ حجم قبلی برای ۱-۲ هفته از سر بگیرید. به تدریج بازسازی کنید در حالی که علائم را نظارت میکنید.
افزایش خیلی سریع
رایجترین خطای تمرینی: افزایش بار تمرینی سریعتر از آنچه بدن شما میتواند سازگار شود. این به صورت موارد زیر ظاهر میشود:
- جهش CTL: افزایش CTL به میزان ۸+ امتیاز در هفته به طور مداوم. بافتها نمیتوانند به اندازه کافی سریع با استرس سازگار شوند.
- جهش مایل: پریدن از ۵۰ کیلومتر به ۷۰ کیلومتر هفتگی (افزایش ۴۰٪ در مقابل حداکثر قانون ۱۰٪).
- حذف پایه: افزودن شدت قبل از ایجاد بنیاد هوازی. دویدن اینتروال زمانی که CTL هنوز پایین است.
- بدون هفتههای بهبودی: ساخت بار برای ۵-۶ هفته متوالی بدون هفتههای کاهش برنامهریزی شده.
پیشگیری: به محدودیتهای نرخ رمپ CTL احترام بگذارید (+۲-۵ امتیاز/هفته بسته به سطح). هفتههای بهبودی را هر ۳-۴ هفته برنامهریزی کنید. پایه را به طور کامل قبل از افزودن شدت قابل توجه بسازید.
نادیده گرفتن بهبودی
محرک تمرینی در طول تمرینها رخ میدهد، اما سازگاری در طول بهبودی رخ میدهد. اشتباهات رایج بهبودی:
- بدون روزهای آسان: دویدن همه جلسات با شدت متوسط-سخت. تمرین «منطقه خاکستری» که خستگی میسازد بدون محرک با کیفیت.
- خواب ناکافی: به طور مداوم کمتر از ۷ ساعت. خواب زمانی است که هورمون رشد به اوج میرسد و ترمیم بافت رخ میدهد.
- نادیده گرفتن تغذیه: تمرین کمسوخت. پروتئین یا کربوهیدرات ناکافی از بازسازی گلیکوژن و ترمیم عضلات جلوگیری میکند.
- غفلت از استرس زندگی: شکست در در نظر گرفتن استرس کار، استرس خانواده، سفر یا بیماری هنگام برنامهریزی بار تمرینی.
- بدون روزهای تعطیل: دویدن ۷ روز هفته زمانی که بدن برای سازگاری به ۱-۲ روز استراحت کامل نیاز دارد.
راهحل: روزهای آسان را واقعاً آسان کنید (فقط زون ۲). خواب را در اولویت قرار دهید (۸+ ساعت برای تمرین سخت). ۱-۲ روز استراحت کامل هفتگی بگیرید. بار تمرینی را در دورههای استرس زندگی بالا کاهش دهید.
ردیابی بار تمرینی با Run Analytics
Run Analytics هر جنبه از مدیریت بار تمرینی را خودکار میکند در حالی که حریم خصوصی کامل را حفظ میکند. برخلاف پلتفرمهای مبتنی بر ابر که دادههای شما را به سرورهای خارجی آپلود میکنند، Run Analytics همه چیز را به صورت محلی روی iPhone شما پردازش میکند—قدرت تجزیه و تحلیل مربیگری نخبه را بدون به خطر انداختن مالکیت داده به شما میدهد.
ردیابی با اولویت حریم خصوصی
دادههای تمرینی شما اطلاعات حساسی را آشکار میکند: کجا زندگی میکنید (مسیرهای GPS)، چه زمانی از خانه دور هستید (زمانبندی تمرین)، سطح آمادگی شما (معیارهای عملکرد) و وضعیت سلامت (ضربان قلب، خستگی). معماری Run Analytics تضمین میکند که این دادهها هرگز دستگاه شما را ترک نمیکنند:
🔒 ویژگیهای حریم خصوصی Run Analytics
- پردازش محلی: همه محاسبات TSS، CTL، ATL، TSB روی دستگاه با استفاده از قدرت پردازش iPhone انجام میشود
- بدون آپلودهای ابری: برنامه هرگز دادههای تمرین، مسیرهای GPS یا معیارها را به سرورهای خارجی منتقل نمیکند
- بدون حساب: برای استفاده از برنامه نیازی به ثبت نام، ورود به سیستم، ایمیل یا اطلاعات شخصی نیست
- یکپارچگی با Apple Health: تمرینها را از برنامه Health میخواند (که Apple به صورت محلی با پشتیبان iCloud رمزگذاری شده اختیاری ذخیره میکند)
- کنترل کامل: دادهها را در فرمتهای JSON، CSV، HTML یا PDF زمانی که شما تصمیم به اشتراکگذاری با مربیان یا پشتیبانگیری میگیرید، صادر کنید
محاسبات خودکار
Run Analytics محاسبه دستی TSS و ردیابی صفحه گسترده را حذف میکند. برنامه به طور خودکار:
- TSS را محاسبه میکند: هر دو با استفاده از سرعت دویدن بحرانی شما به عنوان مرجع آستانه پردازش میشود. تنوع سرعت و زمین را در نظر میگیرد.
- CTL را روزانه بهروزرسانی میکند: میانگین متحرک وزندار نمایی ۴۲ روزه پس از هر تمرین بهروزرسانی میشود. نمودارهای بصری روندهای آمادگی را نشان میدهند.
- ATL را ردیابی میکند: میانگین متحرک وزندار نمایی ۷ روزه تجمع خستگی اخیر و وضعیت بهبودی را آشکار میکند.
- TSB را محاسبه میکند: معیار فرم روزانه محاسبه میشود که نشان میدهد آیا شما تازه هستید (TSB مثبت) یا خسته (TSB منفی).
- روندها را نظارت میکند: پیشرفت CTL بلندمدت، مجموع TSS هفتگی و الگوهای بار ماهانه با نمودارهای شهودی تجسم میشوند.
توصیههای شخصیسازی شده
Run Analytics فقط اعداد را نمایش نمیدهد—راهنمایی قابل اجرا بر اساس وضعیت تمرینی فعلی شما ارائه میدهد:
- هشدارهای رمپ CTL: زمانی که افزایش CTL از نرخهای ایمن برای سطح آمادگی شما فراتر میرود هشدار میدهد و از آسیبهای «خیلی زیاد خیلی سریع» جلوگیری میکند.
- پیشنهادات بهبودی: روزهای استراحت یا آسان را زمانی که TSB زیر محدودههای بهینه کاهش مییابد یا ضربان قلب استراحت افزایش مییابد توصیه میکند.
- راهنمایی کاهش تمرین: بر اساس تاریخ مسابقه و مقادیر فعلی CTL/TSB پیشنهاد میدهد چه زمانی کاهش تمرین را برای تازگی بهینه روز مسابقه شروع کنید.
- بهروزرسانیهای زون: زمانی که زمان کافی گذشته است یا تغییرات آمادگی نشاندهنده زونهای قدیمی است برای آزمایش مجدد CRS اعلان میدهد.
- برنامهریزی هفتگی: محدودههای TSS هفتگی هدف را بر اساس CTL فعلی و مرحله تمرینی انتخابی شما (پایه، ساخت، اوج، بهبودی) پیشنهاد میکند.
همه توصیهها با فیزیولوژی، تاریخچه تمرین و اهداف شما سازگار میشوند—نه مشاوره عمومی کوکیبرش. Run Analytics را دانلود کنید و قدرت مدیریت بار تمرینی شخصیسازی شده را با حریم خصوصی کامل داده تجربه کنید.
کنار هم قرار دادن همه چیز
نظریه تنها زمانی ارزشمند میشود که به طور مداوم اعمال شود. این مثالهای عملی نشان میدهند که چگونه TSS، CTL، ATL و TSB را در تصمیمات تمرینی روزانه ادغام کنید:
نمونه هفته تمرینی
پروفایل دونده: ماراتنکار رقابتی، CTL = ۶۵، در حال ساخت به سمت ماراتن بهاری ۸ هفته دورتر
هفته ۶ قبل از ماراتن (مرحله ساخت)
| روز | تمرین | TSS | مجموع روزانه |
|---|---|---|---|
| دوشنبه | ۶۰ دقیقه زون ۲ آسان + ۶×۱۰۰ متر استراید | ۷۰ | ۷۰ |
| سهشنبه | ۱۵ دقیقه گرم کردن + ۵×۱۶۰۰ متر در آستانه (۲ دقیقه بهبودی) + ۱۰ دقیقه سرد کردن | ۱۲۵ | ۱۹۵ |
| چهارشنبه | ۴۵ دقیقه دو بهبودی زون ۲ | ۴۲ | ۲۳۷ |
| پنجشنبه | ۸۰ دقیقه دو ثابت زون ۲ | ۹۰ | ۳۲۷ |
| جمعه | روز استراحت (فقط کار تحرکپذیری) | ۰ | ۳۲۷ |
| شنبه | ۱۰ دقیقه گرم کردن + ۸ مایل با سرعت ماراتن + ۱۰ دقیقه سرد کردن | ۱۱۵ | ۴۴۲ |
| یکشنبه | ۲ ساعت دو طولانی زون ۲ | ۱۴۰ | ۵۸۲ |
خلاصه هفته:
- مجموع TSS هفتگی: ۵۸۲ (افزایش ۸٪ از ۵۴۰ هفته قبل)
- CTL شروع: ۶۵ → CTL پایان: ۶۸ (+۳ امتیاز = پیشرفت ایمن)
- TSB شروع: -۱۸ → TSB پایان: -۲۲ (بار تمرینی مولد)
- برنامه هفته بعد: کاهش به ۴۲۰ TSS (هفته بهبودی) تا TSB به -۱۰ افزایش یابد قبل از ساخت ۳ هفتهای نهایی
برنامهریزی بار ماهانه
بلوک تمرینی ۱۲ هفتهای ماراتن: استراتژی پیشرفت CTL
- هفتههای ۱-۴ (توسعه پایه):
- TSS هفتگی: ۴۵۰، ۴۸۰، ۵۰۰، ۳۸۰ (هفته بهبودی)
- پیشرفت CTL: ۵۸ → ۶۰ → ۶۲ → ۶۳ → ۶۳
- تمرکز: حجم در زون ۲، یک جلسه آستانه هفتگی
- هفتههای ۵-۸ (مرحله ساخت ۱):
- TSS هفتگی: ۵۲۰، ۵۵۰، ۵۷۰، ۴۲۰ (هفته بهبودی)
- پیشرفت CTL: ۶۳ → ۶۶ → ۶۸ → ۷۰ → ۷۰
- تمرکز: دو جلسه با کیفیت هفتگی (آستانه + کار سرعت ماراتن)
- هفتههای ۹-۱۱ (مرحله اوج):
- TSS هفتگی: ۵۸۰، ۶۰۰، ۵۸۰
- پیشرفت CTL: ۷۰ → ۷۳ → ۷۵ → ۷۵ (اوج)
- تمرکز: دوهای طولانی شبیهسازی مسابقه، نگهداری آستانه، حجم بالا
- هفته ۱۲ (پیش از کاهش تمرین):
- TSS هفتگی: ۴۵۰
- پیشرفت CTL: ۷۵ → ۷۳
- تمرکز: شروع کاهش حجم، حفظ شدت به طور مختصر
- هفتههای ۱۳-۱۴ (کاهش تمرین + مسابقه):
- TSS هفتگی: هفته ۱۳ = ۳۰۰، هفته ۱۴ = ۱۵۰ + مسابقه (حدود ۳۲۰ کل)
- پیشرفت CTL: ۷۳ → ۷۰ → ۶۸
- پیشرفت TSB: -۲۰ → -۱۰ → +۵ → +۱۵ (روز مسابقه)
- تمرکز: تازگی بدون کاهش تمرین، تلاشهای کوتاه سرعت مسابقه، ایجاد اعتماد به نفس
نتیجه: +۱۷ امتیاز CTL طی ۱۴ هفته (۲۹٪ افزایش آمادگی)، رسیدن به ماراتن با TSB +۱۵ (فرم بهینه)، آماده برای بهترین عملکرد شخصی.
💡 اصول کلیدی بار تمرینی
- CTL را به تدریج بسازید (۳-۵ امتیاز هفتگی برای اکثر دوندگان) از طریق تمرین مداوم
- TSB منفی (-۱۵ تا -۲۵) را در طول مراحل ساخت به عنوان خستگی مولد بپذیرید
- هفتههای بهبودی را هر ۳-۴ هفته برنامهریزی کنید تا از خستگی تجمعی جلوگیری کنید
- از TSB برای راهنمایی زمانبندی کاهش تمرین و آمادگی مسابقه استفاده کنید (هدف +۱۰ تا +۲۵ بسته به فاصله)
- روندها را بر نقاط داده واحد نظارت کنید—یک تمرین بد نشاندهنده تمرین بیش از حد نیست
- معیارهای عینی (CTL/ATL/TSB) را با بازخورد ذهنی (گرفتگی، انگیزه، کیفیت خواب) ترکیب کنید
- استرس تمرینی را به طور سیستماتیک با استفاده از Run Analytics برای محاسبات و بینشهای خودکار ردیابی کنید